LALAKON KAMUS DANADIBRATA
Kamus
basa sunda medal deui. Ayeuna mah. R.A.Danadibrata (1905-1987) nu nyusun teh.
Hasil kumpal-kempil kukumpul kekecapan salila 40 taun eta the. Ti 1930-1970-an
persisna mah. Munasabah mun jumlah entrina
pangreana, 40.000 kitu atuh
Mangga
bandingkeun sareng kamus basa Sunda sanesna. Katara geura onjoyna. A Dictionary
of the Snda language of java (1862) anu disusun ku Jonathan Rigg, entrina ngan
9.308. kamus basa sunda (1948) yasana Sacadibrata ngan ngawadahan 13.000 entri.
Demi Soendaas-Nederlands woordenboek (1984) anu disusun ku F.S Eringa ngan nepi
ka 22.500 entri. Lebah dinya nyongcolangna kamus basa sunda R.A.Danadibrata
teh. Nu matak salila 150 taun lalakon nyusun kamus, sigana R.A Danadibrata
pisan nu bisa ngelengkepan kandaga kamus basa sunda.
Mun
dituturkeun lalakonna, Kamus Basa Sunda Danadibrata teh leres rada neggang ti
nu biasa. Danadibrata teh ku sarerea sok disebut pa Dana henteu kungsi
kakocapkeun jadi ahli basa, ti samemehna oge. Pendidikanna lain dina jurusan
basa, kitu deui tugas padamelanana. Tapi katineung anjeunna kana basa sunda,
sigana mah kacida kandelna. Numutkeun katerangan anu langsung didugikeun ku
anjeunna, anu jadi pangjurung palay nyusun Kamus Basa Sunda teh cenah sala
saurang saderekna. “Ku naon ari urang Walanda barisaeun nyusun Kamus Basa
Sunda, ari urang Sundana sorangan henteu?” kitu kira-kira kasauran saderekna.
Eta kajadian dina mangsa urang dijajah keneh ku Walanda.
Nya
ti harita pa Dana mimiti ngeureuyeuh nyusun kamus. Ketang, disebut kitu soteh
ngarah gampangna wungkul. Da dina prakna mah, anjeunna teh “ngan sakadar”
ngumpulkeun rupa-rupa kecap anu aya di masarakat. Dipapaykeun naon hartina eta
kecap. Malah leuwihna ti eta, mun ninggang dina aya paribasa atawa babasan, sok
ditarekahan supados kasusud naon asal muasalna nepi ka aya paribasa siga kitu.
Ku
lantaran harita anjeunna jeneng jadi pamongpraja (pangsiunan tina wadana), atuh
kecap-kecap anu kakumpulkeun ku anjeunna teh kawilang lumayan, da kacatet
kecap-kecap ti sawatra tempat. Waktos Ajip Rosidi keur mingpin keneh penerbit
pustaka jaya, naskah kamus teh kunu ngumpulkeunnana dipasrahkeun. Maksadna,
haying diterbitkeun. Ajip Rosidi harita ngajenghok kabina-bina, nenjo naskah
kamus anu supados kitu. Nilik tina kandelna jeung reana kecap anu
kakumpulkeunnana oge, geus matak reuwas. Mangkaning eta teh meunang ngumpulkeun
sosoranganan,bari lain gawe anu husus ngan eta-etana wungkul.
Ku
lantaran Danadibrata lain ahli basa anu kaluaran sakola resmi, sumawonna kungsi
meunang didikan kumaha cara-carana nyusun kamus, atuh naskahna the beunang
disebutkeun atah keneh pisan. Anu matak ku Pustaka Jaya, nya dibeberes deui.
Malah eta penerbit teh nepi ka ngahagal deui ngabayuan eta kamus, ku jalan
dipariksa deui ku tim editor anu diwangun ku tiluan. Ti dituna mah mah supados
dina waktuna engke terbit, eta kamus teh geus bener-bener jadi hiji kamus anu
nyumponan.
Hanjakal,
eta gawe anu pujieun pisan teh henteu nepi ka jucung, lantaran pegat di jalan
alatan sawatara alesan. Pleng bae, sababaraha taun lilana eta naskah teh taya
deui bejana. Malahan kontrakna oge, antara Danadibrata jeung pustaka jaya, geus
kaleuwihan teuing. Nyanghareupan kaayaan anu siga kitu,anu sasat teu puguh arep-arepeunana, komo sabada Ajip Rosidi
diganti ku nu sejen kalungguhanana di eta penerbit, nu panghareudangna mah nya
nu nyusunna. Nyaeta pa Dana. Teu sasatna ka sasaha anu tepung di mana bae,
anjeunna ngadongengkeun nasib kamusna tea anu angger keneh mangrupa naskah bari
teu puguh nasibna.
Aya
untungna pa Dana “ngucah-ngaceh” naskahna ka sarerea teh. Da ahirna teu burung aya
anu nyunggut. Aya sala saurang anu nyanggupan nerbitkeun eta naskah. Nya geus
puguh kitu mah, administrasina dibeberes. Urusan kontrak, urusan tetek bengekna
direngsekeun. Ayeunna, eta naskah teh geus puguh deui gekgekanana, Sundanologi kapapancenan
pikeun nyekel tanggung jawab nerbitkeun eta naskah. Kaasup soal teknisna
Nurutkeun
Dr. Edi S.Ekadjati, anu mingpin sundanologi, naskah kamus basa Sunda
Danadibrata teh bakal diterbitkeun sakumaha kaayaanana bae. Editingna moal
dibeberes sakumaha rencana tadina. Ieu mah ngan ukur rek sakadarna bae. Nepi ka
dina engkena jadi buku, masih keneh tiasa disebutkeun yen eta bner susunan
Danadibrata. Nurutkeun rencana, taun ieu oge eta naskah teh bakal turun ka
percetakan. Ngan ku lantaran naskahna kandel tea, tangtu bakal rada lila
prosesna nyitakna teh. Sanajan kitu, ari geus turun ka percetakan mah tangtu
bakal leuwih puguh arep-arepeunana. Muga-muga bae eta kamus basa Sunda teh sing
bener-bener tiasa terbit, nepi ka bakal nambahan euyeubna kakayaan basa sunda
Umumna
0 komentar:
Posting Komentar